کد مطلب:41281 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

آيا پيامبر و ائمه معصومين(ع)، خانواده ها را مشاوره و راهنمايي مي نمودند؟اين مشاوره در چه منبعي گردآوري شده است؟

اسلام به مشاوره و مشورت عنايت خاصي نموده است. حديث معروف علي(ع) {Hلا ظهير كالمشاورةH}؛ {Mهيچ پشتيباني مانند مشاوره نيست M}، {V(نهج البلاغه، ج 3 - ص 164)V}. دليلي بر اين مدعاست و خود رأي را موجب هلاكت آدمي دانسته است آنجا كه علي(ع) مي فرمايد: {Hمن استبدّ برأيه هلك H}، {V(غررالحكم، ج 6، ص 296)V}. مشاوره از ديدگاه اسلام شركت در انديشه ديگران و تبادل افكار است علي(ع) فرموده اند: {Hمن شاور الرجال شاركها في عقولهاH}؛ {Mهر كسي كه با افراد داراي كمالات مشورت كند در عقل آنان شريك شده است M}، {V(نهج البلاغه، ج 3، ص 193)V}. البته مشاوره در اسلام محدود به تبادل نظر با ديگران نيست و دامنه وسيعي دارد كه عبارت است از: 1- مشاوره به معناي مشورت در امور شخصي. مثلاً فردي از پيامبر اكرم(ص) پرسيد: {Hما الزم؟H} {Mمحكم كاري چيست؟M} فرمودند: {Hتشاور امرءً ذارأي ثم تطيعه H}؛ {Mمحكم كاري عبارت است از اينكه با شخصي صاحب رأي و با نظر مشورت نمايي و از او اطاعت كني M}، {V(وسائل الشيعه، ج 8، ص 424)V}. 2- مشاوره به معني نظرخواهي از ديگران براي تصميم گيريهاي مهم اجتماعي و سياسي. آيه 159 شريفه سوره آل عمران خطاب به پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد: {H{/Bوَ شاوِرْهُمْ فِي اَلْأَمْرِ{w21-24w}{I3:159I}/}H}؛ {Mدر كار مهم با مؤمنين مشورت نماM}، از پيامبر اكرم(ص) نيز در زمينه عزم و تصميم گيري سؤال شده فرمودند: {Hمشاورة اهل الرأي ثم اتباعهم H}؛ {Mتصميم گيري عبارت است از مشاوره با صاحبان انديشه و پيروي از آنان است M}»، {V(تفسير ابن كثير، ج 1، ص 420)V}. و يا حضرت علي(ع) مي فرمايد: {Hاضربوا بعض الرأي ببعض يتولد منه الصواب H}؛ {Mبرخي آراء را با ديگري جمع كنيد تا از جمع آنها خير و صواب به دست آيدM}، {V(غرر و دررالحكم، ج 2، ص 266)V}. 3- مشاوره به معناي كمك به حل مشكلات. حضرت علي(ع) مي فرمايد: {Hلا ظهير كالمشاورة و لا يستغني العاقل عن المشاورH}؛ {Mهيچ پشتيباني چون مشاوره نيست و عاقل و خردمند بي نياز از مشاوره نيست M}، {V(غرر، ج 6، ص 389)V}. بنابراين با توجه به آنچه ذكر شد و با توجه به اين كه اسلام ديني است فطري و منطبق و پاسخ گو و تأمين كننده نيازهاي فطري انسان، و انسان نيز بدنبال كمال و رشد يافتگي و پيشرفت است، و براي رسيدن به اين مهم نيازمند همفكري و عقل و خرد و راهنمايي و مشورت با ديگران است و در سايه مشورت و شريك شدن در عقل سايرين اين هدف دست يافتني است. مشكلات و مسائل مطرح شده در زندگي انسان نيز مختلف است گاهي مشكلات شخصي است و گاهي اجتماعي خانوادگي و فرهنگي و يا در ديگر زمينه هاست و با مراجعه به دو آيه شريفه قرآن {V(يكي آيه 37 سوره شوري و ديگري آيه 158 سوره آل عمران)V} مي توان به ميزان اهميت مشاوره در اسلام و نقش مشورت در زندگي مسلمانان پي برد. درباره مشورت در حل مسائل خانوادگي نيز به طور خاص مي توان به آيه 232 سوره بقره توجه كرد كه مي فرمايد: پس هرگاه زن و شوهر با رضايت يكديگر و مشورت و صلاحديد هم خواستند فرزندشان را از شير بگيرند اشكال ندارد. و يا در آيه 35 سوره نساء وقتي سخن از اختلاف بين زن و شوهر و احتمال جدايي بين آنها مطرح مي شود توصيه مي كند كه فردي از جانب زن و فردي از جانب شوهر بنشيند و به قصد اصلاح و خيرخواهي موضوع را پي گيري و حل و فصل نمايند. بنابراين براي آگاهي بيشتر و دسترسي به منابع اين مسأله علاوه بر مراجعه به آياتي كه در همين مقدمه كوتاه ذكر شد و يا رواياتي كه از معصومين(ع) آمده است. مي توان با مراجعه به كتب روايي و تفسير آياتي كه درباره مشاوره است و يا سيره ائمه معصومين و يا پيامبر اكرم(ص) در يك جستجوي رايانه اي با دادن كليد واژه هاي مناسب اطلاعات زيادي گردآوري كنيد (البته مقداري مايه علمي براي تحقيق لازم است). بهترين منبعي كه شما مي توانيد در اين زمينه از آن استفاده كنيد عبارت است از: «مجموعه مقالات اولين همايش مشاوره از ديدگاه اسلام» به كوشش حجةالاسلام دكتر علي نقي فقيهي از انتشارات معارف 1379. كتاب ديگر: 1. «مشاوره در آينه علم و دين» نوشته علي نقي فقيهي، انتشارات اسلامي، قم. 2. «شوري در قرآن و نهج البلاغه» جعفر سبحاني، نشر قدر، 1362. 3. «مشاوره و راهنمايي در تعليم و تربيت اسلامي» سيد مهدي حسيني بيرجندي، انتشارات امير كبير، 1375.